Zatrucie roślinami

Ostre zatrucia roślinami zdarzają się stosunkowo rzadko, głównie w okresie od wiosny do jesieni. Rosną one w przydomowych ogrodach, parkach, łąkach, lasach czy bagnach . Do zatruć dochodzi najczęściej w sposób przypadkowy, a ofiarami są najczęściej dzieci, które poprzez swoja ciekawość zrywają i zjadają kolorowe owoce, nasiona lub kwiaty.Zatruciu można ulec także żując igły czy liście toksycznej rośliny. U osób dorosłych do zatruć dochodzi poprzez spożycie rośliny trującej, błędnie uznanej jako nietoksyczną lub jadalną. Mylone zostają np. kłącza silnie trującej ciemiężycy białej, z kłączami jadalnego szparaga lekarskiego, szczwołu plamiastego z łodygą i liśćmi pietruszki lub pasternaku zwyczajnego.  Do zatrucia może dojść również poprzez niewłaściwe przygotowanie (np. zbyt duże stężenie roztworu) oraz po zastosowaniu niewłaściwej drogi podania np. spożycie kropli atropinowych, które normalnie są stosowane dospojówkowo.
Do zatruć zamierzonych dochodzi głównie w celu odurzenia się związkami psychoaktywnymi, zawartymi w roślinach, takich jak np.  bieluń dziędzierzawa, lulek czarny, pokrzyk wilcza jagoda.

Zdarzają się również przewlekłe zatrucia w wyniku długotrwałego kontaktu z roślinami. Dotyczy to osób, które pracują przy ich zbieraniu i przetwarzaniu. Objawy mają zazwyczaj charakter przewlekłych alergicznych zmian skórnych Objawy:  Przebieg zatrucia jest zróżnicowany i zależny od drogi wchłaniania ( doustna, przezskórna), a także toksyczności rośliny. Czasami przebiegają bez objawów, lub są one nieznaczne. Niestety, zdarzają się zatrucia o poważnych następstwach.U większości poszkodowanych wstępują objawy ze strony układu pokarmowego: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, biegunka, wymioty, osłabienie, bóle brzucha i głowy. Rośliny działające na układ krążenia powodują zagrażające życiu zaburzenia rytmu serca, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, niekiedy zaburzenia widzenia, zmienione postrzeganie kolorów (widzenie na żółto), zaburzenia świadomości. Takie zatrucia są wywołane przez rośliny zawierające glikozydy nasercowe – konwalia majowa, naparstnica purpurowa, oleander, miłek wiosenny), glikozydy cyjanogenne- nasiona moreli, śliwy, czereśni jabłoni, gruszy (po zjedzeniu znacznej ilości pestek), len zwyczajny, cis pospolity, ciemiężyca czarna, biała, tojad mocny, akonityna (najbardziej toksyczna roślina w Polsce)  Rośliny o działaniu pobudzającym na ośrodkowy układ nerwowy zawierają głównie atropinę, skopolaminę, hioscyjaminę. Pojawiają się wówczas objawy w postaci suchości błon śluzowych, skóry, przyśpieszenie tętna, poszerzenie źrenic, pobudzenie psychoruchowe. Do tej grupy należą bieluń dziędzierzawa, lulek czarny, pokrzyk wilcza jagoda. Rośliny o działaniu depresyjnym na ośrodkowy układ nerwowy początkowo działają pobudzająco na mózg powodując drgawki, następnie pojawia się senność, zaburzenia świadomości, oddychania. Do tej grupy należą szalej jadowity, bukszpan zwyczajny, bylica piołun.

Rośliny uszkadzające nerki (szczaw zwyczajny, polny), zawierają głównie szczawiany oraz sole wapniowe. Mają także silne działanie drażniące na błony śluzowe i skórę. Przykłady to difenbachia, filodendrony, kaladium, skrzydłokwat, agawa. U osób wrażliwych, alergików i dzieci, może spowodować obrzęk krtani i w następstwie zagrożenie drożności dróg oddechowych.  Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia roślinami:Oceń stan poszkodowanego według schematu ABC – jeżeli jest nieprzytomny, wezwij pomoc i zastosuj pozycję boczną ustaloną, gdyż istnieje duże ryzyko wymiotów. Obserwuj poszkodowanego do przyjazdu karetki.  Jeżeli poszkodowany jest przytomny, nie prowokuj wymiotów. O ile jest to możliwe, postaraj się ustalić, jaka roślina czy substancja jest przyczyną zatrucia. Zabezpiecz pozostałości rośliny lub wykonaj zdjęcie roślin, które mogły być spożyte, w celu ich późniejszej identyfikacji. Zbierz wywiad wg zmodyfikowanego dla ofiar zatruć schematu

SAMPLE:

S – kiedy wystąpiły pierwsze objawy zatrucia, jaki był ich przebieg, substancja
A – alergie
M – przyjmowane leki
P – choroby przewlekłe, ciąża
L –  ostatni posiłek, spożyte płyny
E – czy ma jakieś zmiany na skórze, błonach śluzowych,

Wszystkie przypadki powinny być konsultowane z lekarzem. Istotna będzie identyfikacja  rośliny ( gdzie rosła, jak wyglądały kwiaty, nasiona, liście) oraz ile czasu upłynęło od spożycia czy kontaktu z rośliną. W przypadku ugryzienia lub żucia rośliny o działaniu drażniącym na błony śluzowe należy usunąć pozostałość z jamy ustnej , przepłukać ją zimną wodą, można podać kostki lodu do ssania. Skórę przemyć wodą z mydłem, a oczy przepłukać obficie wodą przez kilkanaście minut. Podrażnienie spojówek skonsultować z okulistą.Leczenie zatruć roślinami jest głównie objawowe. W większości przypadków, odtrutki nie są dostępne.

Autor
Aleksandra Wielik-Nowak